Książę Henryk, czyli wspomnienie o niespełnionym zawodowo hrabim

Książę Henryk, czyli Henri Marie Jean André de Laborde de Monpezat urodził się 11 czerwca 1934 w Talence we Francji. Jego ojcem był hrabia André de Laborde de Monpezat, znany przemysłowiec, plantator, dyrektor gazety Volonté Indochinoise, natomiast matką Renée Doursennot. Wczesne dzieciństwo hrabia spędził we Francuskich Indiochinach, gdzie jego ojciec prowadził rodzinne, założone jeszcze przez dziadka, interesy. W 1939 roku, tuż przed wybuchem wojny rodzina de Monpezat wróciła do Francji i zamieszkała w rodzinnej posiadłości le Cayrou i Cahors. Dla małego Henryka Wietnam stał się „rajem utraconym”.

Hrabia Henryk w szkolnej ławie

Aż do 1947 roku przyszły książę uczył się w domu. Następnie rozpoczął naukę w szkole Jezuitów w Bordeaux. W latach 1948-50 hrabia Henryk uczęszczał do gimnazjum w Cahros. W 1950 roku powrócił do Hanoi, gdzie od 1952 roku był uczniem francuskiego gimnazjum.

Henryk de Monpezat studiował prawo oraz stosunki międzynarodowe na Sorbonie w latach 1952-57. Równolegle uczył się języka chinskiego i wietnamskiego w École Nationale des Langues Orientales. W 1957 roku studiował również języki orientalne w Hong Kongu. W 1958 roku był na stypendium w Sajgonie, a po jego zakończeniu w 1959, odbył w ogarniętej wojną Algierii trzyletnią służbę wojskową.

Jak hrabia został księciem

Po powrocie z Algieru w 1962 roku hrabia de Monpezat zaczął pracę we francuskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Departamencie Azji. Natomiast od roku 1963 pracował jako sekretarz ambasady francuskiej w Londynie. Właśnie pełniąc obowiązki sekretarza na ślubie w Szkocji w 1965 roku poznał swą przyszłą żonę, duńską księżniczkę, Małgorzatę. Przyszła królowa studiowała w tamtym czasie socjologię w Londynie. 5 października 1966 roku ogłoszono ich zaręczyny, a 10 czerwca 1967 roku hrabia Henryk i następczyni tronu, księżniczka Małgorzata wzięli ślub w Kościele Marynarki Wojennej (Holmens Kirke) w Kopenhadze.

Od tamtej pory hrabia Henri Marie Jean André de Laborde de Monpezat był tytułwany Jego Królewska Wysokość Książę Danii Henryk (Hans Kongelige Højhed Prins Henrik af Danmark).

Niebawem młode małżeństwo doczekało się potomstwa. 26 maja 1968 roku urodził się książę Frederyk, a 7 czerwca 1969 roku książę Joachim. Wydawać by się mogło, że życie księcia Henryka usłane będzie różami…

Książę Henryk, czyli francuski Duńczyk

Przed spowinowaceniem się z duńską monarchią hrabia Henryk przeszedł na luteranizm i rozpoczął intensywną naukę duńskiego. By poślubić następczynię tronu zrzekł się również obywatelstwa francuskiego na rzecz duńskiego. Przede wszystkim poświęcił własną, dobrze zapowiadającą się dyplomatyczną karierę.

Już jako książę Henryk był ambasadorem Danii oraz jej życia kulturowego i biznesowego.

Był tytularnym (a la suite) admirałem marynarki wojennej i generałem duńskiej armii oraz sił powietrznych. Przez całe życie aktywnie uczestniczył w wydarzeniach Sił Zbrojnych. Godnie reprezentował Danię podczas wizyt misyjnych w międzynarodowych operacjach.

 

Prywatnie książę był znakomitym jeźdźcem, żeglarzem i tenisistą. Poza sportem uwielbiał sztukę we wszystkich jej formach. Duńczycy znali go przede wszystkim jako wielkiego kucharza. Jednakże rzeźbienie czy pisanie wierszy też sprawiało mu ogromną przyjemność. Rzeźby jego autorstwa obejrzeć można chociażby w parku pałacowym Marselisborg Slot czy Fredensborg Slot.

Ponadto jest autorem książek kucharskich ” Ikke Altid Gåselever” i „Til glæde for ganen – nye opskrifter til et kongeligt køkken”. Dokonał też wiele przekładów i napisał wiele wierszy.

Książe Henryk, czyli mąż królowej

14 stycznia 1972 roku zmarł król Danii Fryderyk IX. Na drugi dzień księżniczka Małgorzata została ogłoszona królową Danii. Niestety, książe Henryk z tej okazji dorobił się wyłącznie nic nie wnoszącego tytułu księcia małżonka- prins gamel. Dla młodego, utalentowanego dyplomaty nie było to raczej spełnieniem zawodowych marzeń.

Książę marzył o tytule króla, a królowa nie była w stanie wesprzeć go w tych marzeniach. Nie był to bowiem dobry czas w Danii na „wymuszanie” na obywatelach takich przwilejów. Niedawno, bo w 1953 roku ojciec Malgorzaty II niejako wyprosił na narodzie dziedziczennie tronu przez kobiety. Po 600 latach Dania miała kobietę władczynię. Nie pomyślano wówczas o ewentualnym małżonku przyszłej królowej. Nie ustalono jaką rolę ma spełniać mąż panującej. Ale trochę trudno się temu dziwić.

Dania przechodziła akurat rewolucję obyczajową. Z bardzo konserwatywnego kraju przemieniła się w kraj niemalże bez zasad- bezstresowe wychowanie, seksualne rozpasanie i wolność słowa stały się codziennoscią. Przewrót wojskowy w Grecji poparty przez króla, którego żoną była Anna-Maria, młodsza siostra Małgorzaty też nadwątlił zaufanie do instytucji monarchii. Jak w takiej sytuacji, zakochana po uszy kobieta miała myśleć przed ślubem o definiowaniu roli swego przyszłego małżonnka? Zresztą sam Henryk też nie jest bez winy. Jego ojciec hrabia André de Laborde de Monpezat uczulał syna na taką okoliczność. Nakłaniał go do rozmów i ustalenia przed ślubem tytułu i roli jaką Henryk będzie po przejęciu tronu przez małżonkę pełnił. Młodzi i zakochani co innego jednak mieli w głowach. Cenę za błędy młodości zapłacił jednakże książę czując się całe życie niedocenianym francuskim dziwakiem.

„Co komu w duszy gra…”

Nagromadzone przez wiele lat niezadowolenie i niespełnienie zawodowe, frustracja i ból znalazły ujście w paru wywaiadach do gazet. Natomiast 3 stycznia 2002 roku przelała się u księcia fala goryczy, gdy na reprezententa rodziny królweskiej, w zastępstwie chorej królowej, zamiast męża wybrano syna Fryderyka. Dotknięty do żywego książę Henryk uciekł do Francji, gdzie w odosobnieniu chciał przemyśleć swoje miejsce w duńskiej rodzinie królewskiej. Niestety, ani czasu nie udało się cofnąć, ani odrobić tych straconych dla niego zawodowo lat.

Poczucie dyskryminacji i porażki, odtrącenia i bycia powodem szyderstw oraz drwin Duńczyków doprowadziło księcia do bardzo przykrej konkluzji. Mianowicie w sierpniu 2017 roku Lene Balleby szefowa królewskiego biura prasowego podała do wiadomosci publicznej, iż

»Prinsens beslutning indebærer, at prinsen ikke kommer til at ligge ved siden af Hendes Majestæt Dronningen under den sarkofag, som professor og billedhugger Bjørn Nørgaard har udarbejdet,« 

Tym postaowieniem złamał kikusetletnią tradycję duńskiego dworu. Do tej pory rządzące Danią pary królewskie chowane były we spólnych sarkofagach. Swą decyzję uzasadnił książę faktem, iż skoro nie był równy królowej za życia, bo nie dostał tytułu i funkcji, których pragnął, to nie zamierza dotrzymywać jej kroku po śmierci.

»Jeg synes, at hvis hun vil have mig begravet med hende, at hun skal gøre mig til kongegemal. Færdig,«

Śmierć księcia Henryka

14 lutego rano świat obiegła smutna wiadomość. Dożywszy 83 lat, 13 lutego 2018 roku o 23:18 Jego Królewska Wysokość Książę Danii Henryk zasnął w Panu. Miało to miejsce w pałacu Fredensborg leżącym około 40 km od Kopenhagi. Przy umierającym księciu czuwali żona i obaj synowie.

Według ostatniej woli księcia uroczystości pogrzebowe odbyły się w Christiansborg Slotskirke. (w kościele przy zamku Christiansborg) 20 lutego 2018 roku. Jedna część prochów rozsypana została w duńskim morzu a druga pochowana w ogrodach ukochanego przez księcia pałacu Fredensborg.

Tekst: Anna-Maria Taszek

Źródła:

1. Kongehuset.dk
2. Dronningens mand, film Ole Juncker i Stéphanie Surrugue
3. „Henrik: General de Gaulle kaldte mig også for konge”, Kim Kastrup